Chợ truyền thống từ xưa đến nay được coi là địa điểm mua bán ưa thích của người dân gắn với nhiều nét đẹp văn hóa đặc sắc, ấn tượng của mỗi vùng miền, địa phương. Hiện nay, chợ truyền thống đang dần mất đi vị thế của mình bởi sự bùng nổ kỹ thuật số. Vậy những “chợ” khác vào thời điểm cuối năm này như thế nào. Cùng nhìn lại những điểm nổi bật mà “chợ” Tết Việt Nam đạt được trong năm 2023 trước thềm Tết đến xuân về nhé.
Xuất nhập khẩu – Phiên chợ ảm đạm của năm
Tình hình “chợ” xuất nhập khẩu năm 2023
Phiên chợ xuất nhập khẩu năm 2023 trở nên “ảm đạm” khi cả cung và cầu đều giảm rõ rệt so với năm trước. Ghi nhận tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 683 tỷ USD, giảm 6,6%. Trong đó, “tiểu thương” Việt Nam xuất khẩu giảm 4,4%; nhập khẩu giảm 8,9%.
Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 355,5 tỷ USD, giảm 4,4% so với năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế nội địa đạt 95,55 tỷ USD, giảm 0,3%, chiếm 26,9% tổng kim ngạch xuất khẩu. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 259,95 tỷ USD, giảm 5,8%, chiếm 73,1%. Có tổng cộng 35 mặt hàng xuất khẩu với kim ngạch trên 1 tỷ USD, chiếm 93,6% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong đó có 07 mặt hàng xuất khẩu vượt trên 10 tỷ USD, chiếm 66%.
Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa cũng giảm mạnh, đạt mức 327,5 tỷ USD, giảm 8,9% so với năm trước. Khu vực kinh tế trong nước ước tính đạt 117,29 tỷ USD, giảm 7,2%, trong khi khu vực có vốn đầu tư từ nước ngoài chỉ đạt 210,21 tỷ USD, giảm 9,8%. Tổng cộng có 44 mặt hàng nhập khẩu có giá trị trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lên đến 92,4% của tổng kim ngạch nhập khẩu. Khách hàng lớn nhất của Việt Nam trong năm 2023 về xuất khẩu là Hoa Kỳ ước đạt 96,8 tỷ USD, trong khi Trung Quốc là nhà cung cấp lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch nhập khẩu ước đạt 111,6 tỷ USD.
Một điểm sáng là việc quản lý và thúc đẩy hiệu quả hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc, góp phần làm tăng kim ngạch xuất khẩu tổng, biến Trung Quốc thành thị trường duy nhất đạt được sự tăng trưởng tích cực trong số các thị trường xuất khẩu lớn. Giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tăng khoảng 6,4%, trong khi các thị trường lớn khác đều đang giảm. Tổng giá trị xuất – nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc trong năm 2023 đạt khoảng 173,2 tỷ USD, đánh dấu mối quan hệ thương mại hai chiều lớn nhất của Việt Nam.
Nguyên nhân dẫn đến “phiên chợ” xuất nhập khẩu ảm đạm
Căng thẳng địa chính trị: Các xung đột như cuộc chiến Nga-Ukraine và những tình hình bất ổn khác trên thế giới tiếp tục là rủi ro chính đối với kinh tế toàn cầu. Có thể gây gián đoạn trong chuỗi cung ứng quốc tế. Điều này có thể làm tăng giá thành hàng hóa và gây khó khăn trong việc vận chuyển, ảnh hưởng đến xuất khẩu và nhập khẩu.
Giá dầu, lương thực, và kim loại: Các mặt hàng này có thể tiếp tục chịu áp lực tăng giá do các yếu tố địa chính trị và chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng. Khi giá dầu tăng, giá vận chuyển hàng hóa tăng, dẫn đến việc tăng giá trị xuất khẩu và ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng ở các quốc gia nhập khẩu. Điều này có thể ảnh hưởng đến lượng và giá trị xuất khẩu.
Lạm phát và lãi suất: Nhiều quốc gia trên thế giới đã và có thể tiếp tục đối mặt với tình trạng lạm phát cao. Các ngân hàng trung ương có thể duy trì lãi suất ở mức cao để kiềm chế lạm phát. Lãi suất cao có thể làm tăng chi phí vay vốn cho các doanh nghiệp, ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và mở rộng kinh doanh của họ. Điều này có thể ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu.
Nhóm hàng hóa xuất – nhập khẩu được “ưu ái” trong phiên chợ
Xuất khẩu: Nông sản, lâm sản đạt 28,15 tỷ USD, tăng 12,9% so với 2022 và điện tử, máy tính, linh kiện đạt 57,3 tỷ USD, tăng 3,3% so với 2022.
Nhập khẩu: Tư liệu sản xuất đạt 307,32 tỷ USD, chiếm 93,8% và vật phẩm tiêu dùng đạt 20,18 tỷ USD, chiếm 6,2%.
Thương mại điện tử – Phiên chợ sôi nổi
Tình hình “chợ” thương mại điện tử năm 2023
Có thể nói phiên chợ thương mại điện tử chưa bao giờ nhộn nhịp như năm 2023, đánh dấu cột mốc thành công rực rỡ của các “tiểu thương” kinh doanh trong chợ bởi sự phát triển của kỹ thuật số, khiến khách hàng của “chợ” thương mại điện tử ngày càng nhân rộng và đa dạng.
Tổng doanh thu của 5 sàn thương mại điện tử lớn nhất, gồm Tiktok, Shopee, Lazada, Tiki và Sendo, đạt mức 233.200 tỷ đồng, với hơn 2,2 tỷ đơn vị sản phẩm được bán ra. Điều đáng chú ý là doanh thu này đã tăng 53,4% so với năm 2022, đây là mức tăng trưởng mạnh nhất trong 3 năm qua.
Thương mại điện tử tại Việt Nam đã nằm trong top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu trên thế giới, theo Statista tính đến tháng 12/2023. Trong năm qua, hơn 105.000 nhà bán hàng đã rời khỏi thị trường trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki và Sendo. Nhưng đáng chú ý, TikTok Shop là “tiểu thương” duy nhất có hơn 95.000 nhà bán hàng mới xuất hiện, đóng góp vào sự cân bằng và sự sôi động của thị trường.
Hà Nội và TP.HCM là hai thành phố lớn đứng đầu cả về thị phần doanh thu và sản lượng bán. Các ngành hàng tiêu biểu như Làm đẹp, Nhà cửa – Đời sống và Thời trang nữ đã dẫn đầu về doanh thu và số lượng bán, thể hiện sức hút mạnh mẽ của phiên chợ thương mại điện tử tại Việt Nam.
Nguyên nhân dẫn đến “phiên chợ” thương mại điện tử sôi nổi
Livestream và bán hàng trực tuyến: Trong năm 2023, hình thức bán hàng qua livestreaming đã trở thành một hình thức mua sắm phổ biến ở Việt Nam. Khách hàng của chợ có thể xem trực tiếp các sản phẩm và dịch vụ, trò chuyện trực tiếp với các “tiểu thương”, và thậm chí mua hàng ngay lập tức thông qua các ứng dụng và trang web thương mại điện tử.
Bán hàng đa kênh: Bán hàng đa kênh đã trở thành một xu hướng quan trọng. Các “tiểu thương” bán hàng trực tuyến không chỉ “ngồi mãi một chỗ” ở trang web và ứng dụng di động mà còn thay đổi các “vị trí” bán khác như nền tảng mạng xã hội và các kênh truyền thông để tiếp cận người tiêu dùng. Điều này tạo ra một trải nghiệm mua sắm toàn diện và thuận tiện hơn cho khách hàng của chợ.
Sự chuyển đổi thói quen mua sắm: Thói quen mua sắm của người tiêu dùng Việt Nam đã có sự chuyển dịch lớn. Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến thay vì phải đến các sạp hàng truyền thống. Sự thoải mái và tiện lợi của việc mua sắm trực tuyến đã đánh bại những rào cản truyền thống và thay đổi cách mua sắm của người dân.
Chứng khoán – Phiên chợ “buồn tẻ”
Tình hình “chợ” chứng khoán năm 2023
Trải qua năm 2023, “phiên chợ” chứng khoán Việt Nam đã chứng kiến nhiều biến động đáng chú ý. Lãi suất huy động đã giảm xuống mức kỷ lục, thấp hơn cả trong giai đoạn khủng hoảng COVID-19. Tổng vốn hóa của “phiên chợ” này đã vượt qua mốc 240 tỷ USD, tương đương 56,4% của GDP, trong đó “sạp hàng” giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) đóng góp 186 tỷ USD. Cuối năm, vào phiên giao dịch ngày 29/12, VN-Index đạt mức 1.129,93 điểm, tăng 12% so với cuối năm 2022.
Cùng năm, cũng chứng kiến sự chuyển đổi của các nhà đầu tư nước ngoài, họ đã bắt đầu bán tháo cổ phiếu với số lượng lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ tháng 4. Trong cả năm, họ đã bán hơn 22.000 tỷ đồng sau khi mua vào hơn 30.000 tỷ đồng năm trước.
Một sự kiện không thể không đề cập trong năm 2023 là việc ra mắt hệ thống công nghệ thông tin mới từ KRX (Korea Exchange) tại “phiên chợ” chứng khoán Việt Nam đã lỡ hẹn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến kế hoạch nâng cấp sau này mà còn gây tác động đến tâm lý của nhà đầu tư.
Nguyên nhân dẫn đến phiên chợ chứng khoán buồn tẻ
Suy giảm tăng trưởng kinh tế lớn: Sự suy giảm tăng trưởng của các nền kinh tế quan trọng có thể làm tăng không chắc chắn và rủi ro tài chính, dẫn đến sụp đổ giá cổ phiếu và thị trường chứng khoán.
Lạm phát kéo dài: Lạm phát kéo dài có thể ảnh hưởng đến giá trị của tiền tệ và lãi suất. Khi lạm phát gia tăng, giá trị tiền giảm và nhà đầu tư có thể tìm cách đầu tư vào tài sản thay vì tiền mặt. Tuy nhiên, lạm phát kéo dài có thể làm tăng sự bất ổn trong thị trường chứng khoán và giảm giá trị thực của các nhà đầu tư vào “chợ”.
Chính sách tiền tệ nghiêm ngặt: Khi các nền kinh tế lớn thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ kéo dài để kiểm soát lạm phát hoặc ổn định tài chính, điều này có thể làm tăng chi phí vay và làm giảm sự hấp dẫn của thị trường chứng khoán đối với các nhà đầu tư.
Căng thẳng địa chính trị phức tạp: Các xung đột và căng thẳng địa chính trị có thể làm gia tăng sự không chắc chắn và rủi ro, làm sụp đổ lòng tin của nhà đầu tư và tạo ra biến động lớn trong thị trường chứng khoán.
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam năm 2023 đầy thách thức và cơ hội, từ sự ảm đạm của phiên chợ xuất nhập khẩu đến sự sôi động của thương mại điện tử và những biến động của thị trường chứng khoán, mỗi hiện tượng đều phản ánh sự thích ứng và chuyển mình của nền kinh tế. Hướng tới tương lai, việc tận dụng hiệu quả cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và tăng cường kết nối quốc tế sẽ mở ra những triển vọng mới cho nền kinh tế Việt Nam.
