Năm 2023 là một năm chứng kiến nhiều vụ án chấn động dư luận với nhiều nhân vật nổi tiếng vướng vào vòng lao lý. Từ quan chức lãnh đạo cấp cao, lãnh đạo các bộ ngành “ngã ngựa” do liên quan đến các sai phạm ảnh hưởng nền kinh tế cho đến các đại gia, doanh nhân “dính chàm” vì thao túng thị trường chứng khoán, bất động sản hay phát ngôn thiếu kiểm soát.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu “Những sự kiện trọng án kinh tế lớn năm 2023”. Chỉ còn ít lâu nữa, năm 2023 biến động sẽ kết thúc, hãy cùng Tera Solutions đánh giá những tác động của các sự kiện này, cũng như những khả năng và thách thức mà chúng ta phải gặp sau trọng án kinh tế.
I. Ba cha con chủ tịch Tập đoàn Tân Hiệp Phát Trần Quí Thanh chiếm đoạt 767 tỉ
Vào năm 2023, một trong những trọng án nổi bật là vụ án liên quan đến chủ tịch Tập đoàn Tân Hiệp Phát, ông Trần Quí Thanh, cùng hai con gái của ông, là Trần Uyên Phương và Trần Ngọc Bích. Vụ án này liên quan đến việc ông Trần Quí Thanh và hai con gái của ông bị đề nghị truy tố với tội danh lạm dụng tín nhiệm và chiếm đoạt tài sản.
Theo kết quả điều tra, ông Trần Quí Thanh và hai con gái của ông đã cho vay tiền với lãi suất cao “dưới mức cấu thành tội phạm về cho vay lãi nặng.” Đặc biệt, khi cho vay, họ không làm hợp đồng vay tiền có cầm cố tài sản, mà buộc các doanh nghiệp và cá nhân khác phải thực hiện hợp đồng chuyển nhượng dự án hoặc cổ phần trong dự án. Giá trị của các dự án và bất động sản trong các hợp đồng này thấp hơn nhiều so với giá trị thực tế.
Cơ quan điều tra cũng cáo buộc rằng khi bên vay đã trả đủ gốc và nợ lãi theo thỏa thuận, ông Trần Quí Thanh vẫn sử dụng các thủ đoạn gian dối hoặc tạo ra các lý do để cố ý không trả lại tài sản và chiếm đoạt chúng. Từ tháng 1-2019 đến tháng 11-2020, ba cha con chủ tịch Tân Hiệp Phát đã chiếm đoạt tài sản có tổng giá trị lên đến 767 tỷ đồng, bao gồm 2 dự án Minh Thành và Nhơn Thành của bà Đặng Thị Kim Oanh, 29 thửa đất của anh Nguyễn Văn Chung, 4 thửa đất của ông Lâm Sơn Hoàng cùng 2 thửa đất của anh Nguyễn Huy Đông.
Mặc dù Cơ quan điều tra Bộ Công an đã tiến hành điều tra vụ án này từ tháng 3-2021, tạm đình chỉ vào tháng 11-2022 để làm rõ thêm một số nội dung liên quan công tác giám định, nhưng đầu tháng 4-2023, ông Trần Quí Thanh và Trần Uyên Phương mới bị bắt tạm giam. Điều này xuất phát từ nhiều tố cáo của công dân tại TP.HCM và tỉnh Đồng Nai về các tội danh như “lừa đảo chiếm đoạt tài sản,” “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản,” “trốn thuế”, “cưỡng đoạt tài sản” liên quan đến các dự án và bất động sản có giá trị đặc biệt lớn tại hai địa phương này. Cơ quan điều tra đã xác định đủ căn cứ cho tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” đối với ông Trần Quí Thanh và hai con gái của ông.
II. Bắt vợ chồng ông Nguyễn Đỗ Lăng, Tổng giám đốc Công ty chứng khoán châu Á Thái Bình Dương
Vào ngày 28/6, ông Nguyễn Đỗ Lăng, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương, và vợ ông, bà Huỳnh Thị Mai Dung, đã nhận lệnh bắt tạm giam trong vụ án thao túng thị trường chứng khoán. Cơ quan An ninh điều tra của Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án này, liên quan đến Công ty CP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương, Công ty CP đầu tư Châu Á Thái Bình Dương, và Công ty CP đầu tư IDJ Việt Nam.
Cụ thể, có 5 bị can bị khởi tố và nhận lệnh tạm giam, bao gồm:
- Ông Nguyễn Đỗ Lăng, sinh năm 1974, Tổng giám đốc Công ty CP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương.
- Ông Phạm Duy Hưng, sinh năm 1979, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương.
- Bà Huỳnh Thị Mai Dung, sinh năm 1975, vợ ông Nguyễn Đỗ Lăng.
- Bà Nguyễn Thị Thanh, sinh năm 1981, Kế toán trưởng Công ty CP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương.
- Bà Phạm Thị Đức Việt, sinh năm 1982, Phó phòng dịch vụ khách hàng Công ty CP chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương.
Các quyết định tố tụng đã được Viện Kiểm sát nhân dân của TP Hà Nội phê chuẩn. Hiện, Cơ quan An ninh điều tra của Công an TP Hà Nội đang tiếp tục điều tra và mở rộng vụ án.
III. Khởi tố tổng giám đốc Công ty bất động sản Nhật Nam Vũ Thị Thúy
Vào ngày 19/10, Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng đã yêu cầu các tổ chức hành nghề công chứng kiểm tra thông tin và tạm dừng giao dịch tài sản của 5 cá nhân theo yêu cầu của Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội, liên quan đến vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Công ty Cổ phần đầu tư thương mại bất động sản Nhật Nam. Các cá nhân này bị tạm dừng giao dịch tài sản từ ngày 2/7/2019 và bao gồm ông N. M.T, bà Đ. T. B. U, bà B. T. L, N. T. H. N và bà V. T. T. D. Hiện vẫn chưa rõ địa chỉ cư trú của họ.
Vụ án này liên quan đến Công ty Cổ phần đầu tư thương mại bất động sản Nhật Nam, và bà Vũ Thị Thúy là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc của công ty này. Cơ quan điều tra đã tạm dừng giao dịch tài sản của 12 cá nhân và 1 công ty liên quan đến vụ án này trước đó vào ngày 3/10.
Cơ quan điều tra đã tạm dừng giao dịch tài sản của các cá nhân và công ty liên quan để hỗ trợ quá trình điều tra và xác minh vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản tại Công ty Cổ phần đầu tư thương mại bất động sản Nhật Nam. Vụ án này đã được khởi tố vào ngày 30/8/2023 bởi Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội.
Trong quá trình điều tra, Công an đã thu hồi một số tiền từ Công ty Nhật Nam, nhưng vẫn đang tiếp tục công tác truy tìm và truy bắt các đối tượng đồng phạm, kê biên tài sản và đảm bảo quyền lợi của những người bị hại. Theo đó, số tiền mà Công ty Nhật Nam sử dụng có được thu hồi và trả lại cho các nhà đầu tư hay không đang được làm rõ thông qua quá trình điều tra.
IV. Vạn Thịnh Phát: Truy tố Trương Mỹ Lan và 85 bị can
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 bị can khác trong vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị liên quan. Các bị can bị truy tố về nhiều tội danh, bao gồm tham ô tài sản, vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, đưa hối lộ, nhận hối lộ, lợi dụng chức vụ, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Bà Trương Mỹ Lan bị truy tố về các tội “Tham ô tài sản,” “Đưa hối lộ,” và “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.” Trong giai đoạn từ năm 2012 đến tháng 10/2022, bà Trương Mỹ Lan đã thâu tóm và nắm giữ gần tuyệt đối số lượng cổ phần của Ngân hàng SCB, từ 85% đến 91,5% cổ phần, và thực chất đã thao túng toàn bộ hoạt động của Ngân hàng SCB cho các mục đích cá nhân.
Bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã thực hiện nhiều hành vi, bao gồm tuyển chọn và bố trí nhân sự thân tín vào các vị trí quan trọng tại Ngân hàng SCB, thành lập các đơn vị cho vay và giải ngân theo yêu cầu của mình, thành lập nhiều công ty “ma,” câu kết với các doanh nghiệp để thực hiện tội phạm, thông đồng với các công ty thẩm định giá để nâng khống giá trị tài sản bảo đảm, và thực hiện nhiều hành vi khác để gây thiệt hại lớn cho Ngân hàng SCB.
Tổng cộng, bà Trương Mỹ Lan đã gây hậu quả thiệt hại cho Ngân hàng SCB với số tiền hơn 64.621 tỷ đồng. Cả vụ án này đang điều tra và sẽ được xét xử trước Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.
Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng và tiêu cực đã mở rộng điều tra và khởi tố thêm các vụ án liên quan đến vụ Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB. Có 72 bị can mới, trong đó có 23 lãnh đạo cấp vụ và cán bộ của các cơ quan thanh tra, kiểm toán, thanh tra giám sát ngân hàng và cơ quan lãnh đạo thanh tra, ngân hàng của một số địa phương. Các đối tượng bị truy nã cũng sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật Việt Nam.
V. Chủ tịch tập đoàn Capella Nguyễn Cao Trí bị cáo buộc chiếm đoạt 40 triệu USD
Trong vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các tổ chức khác, ông Nguyễn Cao Trí, Chủ tịch HĐQT Công ty Văn Lang và Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Capella, bị truy tố tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Theo cáo trạng, ông Nguyễn Cao Trí đã nhận tổng cộng 1.000 tỷ đồng từ bà Trương Mỹ Lan cho 3 mục đích khác nhau, bao gồm chuyển nhượng vốn điều lệ Công ty cổ phần cao su công nghiệp, chuyển nhượng vốn điều lệ Công ty cổ phần Sài Gòn Đại Ninh và đầu tư dự án tại huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh.
Sau khi bà Lan bị bắt, ông Trí đã chỉ đạo thủ tục thanh lý hợp đồng chuyển nhượng cổ phần Công ty Văn Lang “khống, hợp thức hóa lùi ngày, tháng năm”, để chiếm đoạt số tiền 1.000 tỷ đồng. Ban đầu, ông Trí từ chối nhận tiền và khẳng định không có quan hệ kinh tế với bà Lan, nhưng tài liệu điều tra xác định rằng ông Trí đã chiếm đoạt tài sản của bà Lan.
Về Hồ Quốc Minh, người đứng tên sở hữu cổ phần cho bà Trương Mỹ Lan, do đã xuất cảnh, hiện chưa nhập cảnh về Việt Nam, nên vẫn đang trong quá trình thu thập chứng cứ để xác định vai trò đồng phạm với ông Trí trong việc chiếm đoạt 1.000 tỷ đồng của bà Lan.
Trong quá trình điều tra, cơ quan chức năng đã thu giữ tổng cộng 93,9 tỷ đồng tiền mặt từ ông Nguyễn Cao Trí và nơi làm việc của ông. Gia đình ông Trí đã nộp 640,7 tỷ đồng vào tài khoản tạm giữ của cơ quan điều tra.
Ông Trí cũng được tặng Huân chương lao động hạng Ba và bằng khen vì hoạt động từ thiện và đóng góp cho cộng đồng, nhưng vẫn bị truy tố về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
VI. Chủ tịch Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm người đại diện theo pháp luật của Công ty Cổ phần Đầu tư LDG bị bắt về tội “Lừa dối khách hàng”
Ngày 30/11, ông Nguyễn Khánh Hưng, Chủ tịch Hội đồng quản trị và người đại diện theo pháp luật của Công ty Cổ phần Đầu tư LDG, đã bị bắt tạm giam về tội “Lừa dối khách hàng” tại dự án khu dân cư Tân Thịnh, Đồng Nai. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai đã tiến hành khám xét nơi ở và làm việc của ông Nguyễn Khánh Hưng, sau đó khởi tố và bắt tạm giam ông này về tội “Lừa dối khách hàng” quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) liên quan đến sai phạm tại dự án khu dân cư Tân Thịnh.
Ngoài ông Nguyễn Khánh Hưng, còn có một số cá nhân khác liên quan đến vụ án này bị khởi tố và bắt giam về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 356 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Đây là một vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Cơ quan điều tra đang tiếp tục mở rộng điều tra và thu thập chứng cứ để làm rõ hành vi sai phạm của các cá nhân có liên quan đến vụ án này.
Vào tháng 5/2023, Công ty CP Đầu tư LDG (LDG Investment) thông báo rằng Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố một vụ án tại dự án Khu dân cư Tân Thịnh (còn được gọi là Viva Park), mà LDG Investment làm chủ đầu tư. Thông báo này liên quan đến việc UBND tỉnh Đồng Nai công bố Kết luận thanh tra vào ngày 7/4 và sau đó, vào ngày 29/5, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai đã ban hành quyết định khởi tố vụ án liên quan đến việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo quy định tại Điều 356 Bộ Luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) tại dự án Viva Park. LDG Investment cho rằng việc khởi tố này nhằm làm rõ sai phạm của một số cá nhân và tổ chức theo nội dung kiến nghị biện pháp xử lý tại Điểm 1, Mục Đ của kết luận thanh tra.
VII. Vụ án ‘chuyến bay giải cứu’, 3 người bị y án chung thân
Tòa cấp phúc thẩm vừa quyết định giảm án cho 17 bị cáo trong vụ án “chuyến bay giải cứu”. Trong số này, Hoàng Văn Hưng, một cựu điều tra viên của Bộ Công an, đã từ án chung thân bị giảm xuống còn 20 năm tù. Ba bị cáo khác vẫn phải chịu án chung thân.
Sau 2 ngày xét xử và nghị án, vào ngày 27.12, TAND Cấp cao tại Hà Nội đã tuyên án phúc thẩm đối với 21 bị cáo có đơn kháng cáo trong vụ án “chuyến bay giải cứu”. Tòa không chấp nhận kháng cáo và tiếp tục duyệt án sơ thẩm tù chung thân đối với Phạm Trung Kiên, cựu Thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế; Nguyễn Thị Hương Lan, cựu Cục phó Cục Lãnh sự ; và Vũ Anh Tuấn, cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh , cả ba về tội nhận hối lộ.
Có 17 bị cáo khác đã được giảm án trong trường hợp này. Trong khi đó, các bị cáo không được giảm án, như Phạm Trung Kiên, Nguyễn Thị Hương Lan, Vũ Anh Tuấn, cùng với một số người khác, đã nhận hối lộ nhiều lần với số tiền lớn, gây bức xúc trong xã hội và ảnh hưởng xấu đến việc thực hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước, cũng như hình ảnh của đội ngũ cán bộ và công chức. Nhiều “nạn nhân của cơ chế xin – cho” đã được giảm án, và tòa phúc thẩm đã xem xét việc giảm nhẹ hình phạt cho một số bị cáo. Tòa cũng đánh giá rằng nhóm bị cáo trong ngành doanh nghiệp cũng phần nào là nạn nhân của cơ chế “xin – cho”, và do đó, đã xem xét giảm nhẹ hình phạt để khuyến khích người đưa hối lộ tố giác tội phạm và phản ánh tình trạng nhũng nhiễu trong cơ quan nhà nước.
Bị cáo Hoàng Văn Hưng, người được giảm án nhiều nhất trong vụ này, đã từ án chung thân xuống còn 20 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tòa đã xem xét nhiều tình tiết giảm nhẹ như việc Hưng thừa nhận hành vi phạm tội, khắc phục hậu quả của vụ án và công lao của gia đình trong cách mạng.
Những sự kiện trọng án kinh tế lớn này không chỉ tác động đến tài chính và kinh doanh, mà còn nêu lên những vấn đề quan trọng về đạo đức và luân phiên trong lĩnh vực kinh tế. Cần xem xét kỹ lưỡng những hệ quả của các vụ án này và học hỏi từ những sai lầm để xây dựng một môi trường kinh doanh và tài chính lành mạnh hơn trong tương lai.
